‘Türkiye’ye yönelik tur satışlarındaki yasağın kaldırması,Türk turizmi için önemli bir gelişmedir. Bu gelişmeler neticesinde Turizm Profesyonelleri olarak 2017 yılına umutla bakmaktayız. 15 Temmuz darbe girişimi öncesinde Türkiye-Rusya ilişkilerinin olumlu bir rotaya girmesinin akabinde Rusya'dan Antalya'ya tarifeli uçak seferleri başlamış ve turizmde belli bir canlanma başlamıştır. Ülkemizde darbe girişimi olmasaydı Türkiye'ye gelen Rus turist sayısının 1 milyonu aşacağını tahmin ediyorduk ama yüksek sezon dediğimiz dönemde bir ay kaybettik, bu nedenle hedefin küçülmesi söz konusu olmuştur. Ben yine de charter uçuşları başlarsa 500 bin rakamını aşarız diye düşünüyorum. Bir de sezonun ekim sonu hatta kasım ortalarına kadar uzaması söz konusu olabilir. Böyle bir durumda bir de yılbaşına doğru ek uçuşlar konulabilir. Bu pozitif havanın Rus halkı tarafından da çok iyi değerlendirileceğini tahmin ediyorum. Onların da Türkiye'ye yönelik bir hasreti var. Bu ivmeyle inşallah belki de 700 binleri zorlarız diye düşünüyorum. İki ülke liderlerinin açtığı bu yolda sektörel olarak bizler de çok hızlı ilerleme yaparsak mesafeleri bir an önce kapatıp hedeflere doğru gidebiliriz. 2017 için de Rus Pazarından umutluyuz, iki ülke ilişkilerinin yanı sıra Rusya ekonomisi de toparlanırsa önümüzdeki yıl Rus turist sayısının tekrar 3 milyonun üzerine çıkabileceğini düşünüyorum.’
Charter seferlerinin serbest bırakılmasının rakamsal etkileri ne olur?
‘Charter uçuşlar (seyahat acentesinin uçak kiralayarak sefer yapması) beklerken tarifeli uçuşlar bile iptal oldu. Bunda ülkenin güvenliği tabi ki en önemli olandı. Ülkedeki durumun normalleşmesiyle turizmin normale dönebileceği öngörüsündeyim. Rusya'dan charter uçuşları başlarsa Antalya'ya yılın kalan 3,5 aylık döneminde 500 bini aşkın Rus Turist gelebilir. Bunda basının ve dış basına yansıyan haberlerin önemli olduğu görüşündeyim. Ülkede her şeyin normal bir süreçte devam ettiği, güvenlik sıkıntısının olmadığının sürekli olarak altının çizilmesi gerekmektedir. Kontratları yaparken normalde her yıl önümüzdeki yıllara belli artışlar yaparak bakıyorduk. Bu sene ise hali hazırdaki kondisyonları koruyarak 2017’ye girmeyi tasarlayacağız. Türkiye Rus Turizmin ihtiyaçları göz önünde bulundurulursa, ürün kalitesi ve fiyat dengesi açısından dünyada örneği olmayan çok makul fiyatlara çok iyi ürünler sunan bir ülke. Bizimle rekabet edecek bir ürün ve destinasyon yok.
Daha önceden belirttiğim gibi öncelikle Ülke ile ilgili güvenlik algısının sağlanması gerekmektedir. Rakamlardan bahsedecek olursak, 2008 yılından sonra rakamlar hızla düşüşe geçti. Birkaç yıldır makul düzeylere ulaştı. 2014 yılından 2015 yılına girerken Rusya da ki ekonomik sıkıntı nedeniyle kaybımız olmuştu. Ancak, bu yılki siyasi kriz nedeniyle neredeyse sıfır düzeyine indi. Yüksek sezonu yaşadığımız bu günlerde charter uçuşları başlarsa 500 bin rakamını aşarız diye düşünüyorum. Umarım bu olumlu hava sayesinde 2017 yılında yeniden 3 milyon rakamına ulaşırız. 2017'de bıraktığımız noktalara dönmek için bu gelişmelerin bir fırsat olduğu görüşündeyim ve pazar tanıtım çalışmalarının devam etmesi, ayrıca yapılacak lobi ve tanıtım faaliyetlerinin arttırılması fırsatların değerlendirilmesi adına büyük adımdır.’
Rusların gelmediği dönemlerde turizmci açığı nasıl kapattı?
‘Bu koşullarda geleceğin nasıl şekilleneceğini turizmciler olarak tahmin etmek de zorlandığımız bu dönemde, yeni değişen olaylara karşı hızlı reaksiyon vermemiz, hızlı kararlar almamız gerekti. Yeni pazarlarda çok daha aktif politikalar üretildi. Dünyada ekonomisi gelişen pazarlar takip edilip turizm pastası yaratılması adına adımlar atıldı. Turizm Profesyonelleri POYD (Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği) gibi platformlarda birleşerek yeni geliştirilen stratejik planlar oluşturdu ve Turizmin eski rakamlara ulaşabilmesi için çalışmalar başlattı. 3,5 milyona düşmüş olan Rus pazarının tamamını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalan Turizm Profesyonelleri yeni pazarlar üzerinde tanıtım, fiyat ve ulaşım çalışmalarına başlamış olup; Asya’da, Hindistan’da, İran’da, Ortadoğu’da faaliyetlerine devam etmektedir. Doğu Avrupa da ise sayıları arttırmaya yönelik çalışmalarda bulunulmuştur. İç pazarda yapılan makul fiyat indirim taleplerinin gerçekleşmesiyle iç pazarda da artışlar sağlanmıştır. Bu çalışmalar sonrasında gerçekleşen Turist artışları Rus pazarındaki kayıpları karşılamamış olsa da Turizmin ayakta kalması yönünde olumlu sonuçlar doğurmuştur.’
Son 3 yıldır otellerde yapılan eleman tasarrufu nedeniyle kaç kişi işiz kaldı?
‘Yılda 35-40 milyar dolar ülke ekonomisine katkı sağlayan turizm sektöründe %50 oranında kayıp yaşanmıştır. Yaklaşık 500 bin kişi işsiz kalma riskiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu bağlamda düzelme yolunda adımlar atılan Turizmde, işsizlik en aza indirilmeye çalışılmaktadır.’
Personel tasarrufu hizmet kalitesini düşürmüş olmalı. Şu dönem nasıl toparlanır?
‘Yaşanan kriz nedeniyle tesislerde orta ve üst kademe yöneticilerde azalmaya gidilmiştir. Housekeeping, yiyecek-içecek, gibi operasyon çalışanlarına otel işleyiş sürecinde ihtiyaç olması sebebi ile doluluk oranında azaltılmalara gidilmiştir. Buda kalitede herhangi bir düşüşe neden olmamıştır. Sadece Transfer ve Yönetici değişikliklerinden kaynaklı oryantasyon problemleri yaşanmıştır. Üst Düzey oteller bu süreci eğitimle ve Yönetimsel taktiklerle minimuma indirmiştir. Bu bağlamda çoğu Turizm Profesyonelinin aynı şekilde hassasiyet gösterdiğini ve sektör kalitesini düşürmemek adına üst düzey çalışmalar yaptığını söyleyebilirim.’
Kamuda izin yasağının kalkması, Kurban Bayramı tatili iç turizmde patlama yaşanır mı?
‘Kamu personelinin izin yasağının kaldırılmasıyla yurt içi rezervasyonları ufak ufak başladı ve iptal edilen rezervasyonlarda tekrar dönüşler bulunmakta, yeni rezervasyonlar da alınmaktadır. Kurban Bayramı ile ilgili umutlu bir beklentimiz bulunmakta sektör bayram tatilinde gelen rezervasyonlar ile bir nebze olsun nefes alacak gibi görünüyor.
Bir önceki bayramda iç Pazar satışlar ile yüzde 100 doluluk oranını yakalamış oteller bulunmakta idi. Şu anda görünen ortalama tablo yüzde 70 civarında olmakla birlikte son dakika satışlarıyla 80'leri, 90'ları bulacağını öngörüyorum. Böylelikle, Kurban Bayramı ile ilgili iç pazarda umutlu bir beklentimiz bulunmaktadır. Kamuda izin yasağının kalkması ile birlikte, soğuk hava başlamadan iç pazarın tatil yapmak isteyeceğini düşünüyorum. Bayram döneminde Rus Pazarı açığının İç Pazar ile kapatılabileceği görüşündeyim.’
Memura indirimli tatil gündemde mi?
‘İç pazarda fiyat indirim görüşmeleri yapılmıştır. Bir önceki dönemlere göre indirimler söz konusudur. Türkiye’nin yaşanan olaylar sonrasında bölgelerin eski yaşam şekillerine döndürülmesi veya çok kısa sürede uçuşların tekrar sağlanması çok önemli mesajlardı.
Darbe girişiminin ardından dikkat ederseniz ekonomik verilerde hiçbir gerilemenin olmaması Merkez Bankası’nın piyasaya müdahale etmesine bile gerek kalmaksızın Türk halkının bu görevi yerine getirmesi, borsanın hiç bir sıkıntı yaşamadan tekrar ve hatta yükselerek faaliyetlerini sürdürmesi çok önemli idi. Bu anlamda Turizm Profesyonelleri olarak İç Pazarda üzerimize düşen indirimleri yaparak Turizmde dengeleri sağladığımızı düşünüyorum.’
İki ülke arasında ki gerginlik ne götürdü. Yeni dönem ne getirecek?
‘Gelir anlamında Rusya bizler için çok önemli bir Pazar. 2014 yılının son çeyreğinde Rus ekonomisinde yaşanan sıkıntılarla başlayan turizmdeki sorunların; petrol fiyatlarının tarihi düşüşü, ABD ve AB’nin Rusya Federasyonu’na uyguladığı yaptırımlarla devam etmesi ve sıkıntıların 2015’te de sürmesi ile Türkiye’deki Rus pazarında ciddi anlamda azalmalar meydana gelmiştir. Turizmde ciddi bir oran olan Rus pazarının azalması nedeniyle Turizm pazarının ciddi bir şekilde etkilendiğini gösteren negatif bir tablo ortaya çıkmıştır. Yıl sonuna doğru Rusya ile yaşanan uçak krizinin ardından iyice çıkmaza giren turizmde, çözüm üretebilmek için atılan adımlar her yeni gelişmeyle akamete uğramıştır.
Büyük emek harcanarak Rus pazarında gelinen konum, yaşanan olay silsilesi ile kaybedilme riskiyle karşı karşıya kalmıştır. Rus Pazarının kaybedilmesi; turizm sektörü açısından çok büyük sıkıntılar, ciddi zararlar demektir.’
Sektor 2017’den umutlu mu?
‘Siyasi anlamda İki ülke arasındaki ilişkiler ile ilgili gelen olumlu haberlerin ardından hızla hareket edebilirsek 2016'daki kayıplarımızın bir kısmını telafi etme şansı yakalayabiliriz. Ayrıca yapacağımız lobi ve tanıtım faaliyetleriyle 2017'de pazarın performanslarını eski hallerine getirebilirsek sektörün iyi konumlara gelmesini tekrardan sağlarız. Bu konuda iki ülke arasında pozitif diyalogların başlayarak düzelmesi en önemli adımdı. Yüksek sezonu yaşadığımız bu günlerde 2-3 hafta içerisinde bürokrasiler hızlı çalışır, karar mekanizmaları devreye girer tüm uçuşları tekrar başlatabilirsek 2016 yılındaki kayıpların bir kısmını telafi etme şansı buluruz. 2017'de bıraktığımız noktalara dönmek için bu gelişmeler bizler için büyük fırsat. Şimdi biz Turizm Yöneticilerine düşen ise; pazar üzerinde yapılan çalışmalar, tanıtım faaliyetleri ile Rus Pazarındaki kayıpların tekrardan kazanılmasıdır.’
Kriz, darbe derken EXPO’da beklenilen gerçekleşmedi. Şimdi turizmci EXPO’ya nasıl bir omuz verecek?
‘EXPO Turizm Profesyonellerinin görüşlerini alarak süreçlerine devam etmektedir. Bu süreçte tanıtım faaliyetlerinin arttırılması ile birlikte; Turizmcilerin de EXPO ve Ülkemizin tanıtımı için yaptığı faaliyetler arasında yer alan bazı süreçler; Tüm pazarlara satış ve tanıtım paketleri sunmak ve farklı tanıtım faaliyetleri ile destek olmak ve tüm görüşlerin EXPO yetkilileri ile ilgili kanallardan paylaşılmasını sağlamaktır.
Bütün oteller ve acenteler tarafından EXPO’nun tanıtımı yapılmaktadır.’
