BİRLEŞMİŞ Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından 1989 yılında alınan karar sonrası her yılın 13 Ekim ‘Dünya Afet Risklerinin Azaltılması Günü’ olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda her 13 Ekim’de, dünya çapındaki insanların ve toplulukların afetlere maruz kalma durumlarını azaltmaları ve karşılaştıkları riskleri önlemenin önemi konusunda farkındalık yaratılması amaçlanmaktadır.
Türkiye, pek çok afet türünün önemli sıklıkta yaşandığı bir ülkedir. Deprem, heyelan, sel ve çığ gibi birçok doğa kaynaklı afetin yanı sıra jeopolitik konumu nedeniyle beşeri kaynaklı afet diyebileceğimiz insani krizlerle de sıkça karşı karşıya kalabilmektedir. Son olarak ülkemizde, 6 Şubat 2023 tarihinde 9 saat aralıklarla gerçekleşen ve merkez üsleri sırasıyla Kahramanmaraş ili Pazarcık ilçesi ve Elbistan ilçesi olan, 7,7 ve 7,6 büyüklüklerinde iki büyük deprem felaketi yaşanmıştır. Asrın felaketinde 50 binden fazla insan hayatını kaybetmiş, 100 bini aşkın kişi yaralanmıştır. Deprem felaketi nedeniyle yarım milyondan fazla bina hasar almış, bölgede iletişim ve enerji alt yapısı zarar görmüş ve büyük maddi kayıplar meydana gelmiştir.
AFET RİSKİ NEDİR?
Afet Riski, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü’nde, “Belirli bir tehlikenin, gelecekte belirli bir zaman süresi içinde meydana gelmesi hâlinde, insanlara, insan yerleşmelerine ve doğal çevreye, bunların zarar veya hasar görebilirlikleri ile orantılı olarak oluşturabileceği kayıpların olasılığı” şeklinde tanımlanmaktadır.
Afetlerin yıkıcı etkileri, insan hakları üzerinde onarılması güç zararlara neden olabilmektedir. Bu afetlerin meydana geldiği bölgelerde; özellikle sağlık, eğitim, barınma ve çalışma hakkı gibi hakların kullanımı, mücbir sebeplerden ötürü sekteye uğrayabilmektedir. Dolayısıyla afet risklerinin azaltılması hem insanların sahip oldukları güvenli bir ortamda yaşama hakkı hem de afetler sonrası ortaya çıkabilecek olan insan hakları sorunları nedeniyle önemli bir husustur.
HER YIL MİLYONLARCA KİŞİ AFETLERDEN DOLAYI ZARAR GÖRÜYOR
Birleşmiş Milletler Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), meteorolojik felaketlerin son 50 yılda arttığını ortaya koyan rapor hazırladı. Rapor, 51 yıllık dönemde dünya çapında afetler nedeniyle bildirilen ölümlerin yüzde 90'ından fazlasının gelişmekte olan ülkelerde meydana geldiğini ortaya koydu. WMO, 1970 ile 2019 yılları arasındaki raporunda afet bağlantılı ölüm ve kayıpların her yıl ortalama 50 bin kişiye ulaştığını vurguladı. 2010'lara gelindiğinde ise bu oranın yılda 20 binin altına düştüğüne dikkat çekildi. 2020 ve 2021'de ise küresel olarak toplam 22 bin 608 afet ölümü kaydedildi. HABER/ÇİĞDEM KORKAN
