ANTALYA; sahilleri, masalsı örenyerleri ve geçmişe ışık tutan sayısız tarihi eserleri ile doğa, tarih ve kültür meraklıları için hazine değerinde olan bir Akdeniz şehri. Birbirinden eşsiz güzelliklerinin yanında efsaneleriyle de dikkatleri çekiyor. İnsanlık tarihi boyunca yılanlarla ilgili söylenenler ve yazılanlar çok fazladır. İnsanların yılanın üzerine yüklediği anlamların çokluğu ve çoğu zaman bu anlamların zıtlığından dolayı bu hayvan günümüzde bile gizemli bir canlı olma özelliğini korumaktadır. Yılanlar mitolojik dönemlerden günümüze kadar insanoğlunun hayatında her zaman var olmuştur. Birçok medeniyetin mitolojisinde tanrı olarak görülmüştür. Antalya’da geçmişten günümüze ulaşan Evran (Evren) yılanı efsanesi önemli bir yer tutar.
EVREN’İN ANLAMI
Evren’in kelime anlamı; gök varlıklarının bütünü, kâinat, kozmos anlamında, kullanılan bir kelimedir. Evren, bazı ağızlarda evran; kelime manası olarak ejderha, büyük yılan anlamında da kullanılır. Anadolu’da halk arasında ejdere evren adı verilir. Büyük, dev yılan olarak daha çok ağızlarda rastlanan bir kelime olan evren kelimesi Anadolu’da “Ev dememişler, evran demişler” şeklinde kullanılan ve “Bir ev doymak bilmeyen ejderha gibidir” anlamında kullanılan bir atasözü içerisinde de kullanılmaktadır.
BOYNUZLU YILAN
Anadolu’da birçok insanın bildiği çok büyük bir yılandan bahsedilir. İki ya da dört boynuzu olduğu söylenen, devasa boyutta olan bu yılanın boynuzlarından biri şifa diğeri zehirmiş. ‘Anadolu’da Evren (Evran) inanışı ve bu inanışın kökenleri’ makalesinde yer alan bilgilere göre, Anadolu’nun pek çok yöresinde Evren adı verilen yılandan söz edildiği biliniyor. Bu şehirlerden biri de Antalya. Anadolu’da bir inanışa göre bu yılanın ancak insan eli ile öldüğüne inanılmaktadır. Aksi takdirde ölmediğine ve yüz yaşına veya bin yaşına geldiği zaman yılanın evrenleşerek melekler tarafından göğe çekildiğine inanılmaktadır.
EFSANEYE DAİR İNANIŞLAR
Antalya’da bazı bölgelerde bu inanışın hala devam ettiği görülüyor. Bazı inanışlara göre, deprem olduğu zaman yerin sallanmasına ‘evren geçiyor, evren geldi’ gibi söylemler kullanılıyor. Bir diğer inanışa göre ise ‘Hortum oluştuğunda Allah yeryüzünden göğe büyük yılan ve ejderhaları çıkarır. İnsanların görmemesi için de onu hortumla alır. Bu yüzden biri hortum gördüğünde ondan sakınmalıdır’ gibi birçok farklı inanış var. Son yıllarda halk kültürüne dair izler silinmeye başlasa da hala geleneksel hayattan kopmayan ve kültürünü bırakmayan bir kesim, gelecek kuşaklara bu efsaneleri anlatarak yaşatmaya devam ediyor. Peki, sizin bildiğiniz efsaneler var mı? HABER/ÇİĞDEM KORKAN