Antalya'da bir turunçgiller ürünleri işletmesi, her yıl üretim tesislerinden çıkan 30 ton turunçgiller atığını değerlendirebilmek için hayvansal gıda, gübre gibi farklı yöntemler denedi. Başarılı olamayan işletme yöneticileri, AÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Fatih Cengiz'e, atıkları hangi alanda kullanabileceklerini danıştı. Bunun üzerine Prof. Dr. Cengiz ile ekibi, çalışma yürüttü. Çalışmalar sonucunda; turunçgiller atıklarından ilaç ve gıda sanayisinde kullanılan, ithal edildiği için döviz gideri olarak yansıyan limonen ve pektin üretmeyi başaran ekip, projelerini TÜBİTAK ARDEB 1004-Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı'na gönderdi. Proje, Türkiye Tarımsal Üretiminde Küresel İklim Değişikliğine Uyumlu Sürdürülebilir Tarım Teknolojileri (S-ATP) başlığında desteklenmeye hak kazandı.
İTHALAT KALEMLERİNİ AZALTACAK PROJE
Bölgede turunçgillerin üretimi kadar atığının da çok yoğun olduğunu söyleyen Prof. Dr. Mehmet Fatih Cengiz, "Projemizde özellikle Akdeniz bölgesinde üretim kapasitesinin yoğun olduğu turunçgiller var. Turunçgillerin de çok yüksek miktarda atığı çıkıyor. Bu atıkları ülkemizin ithal ettiği bazı değerli maddelere dönüştürmek için proje yürütüyoruz. Proje kapsamında turunçgiller atıklarından gıda, ilaç, kozmetik sanayisinde kullanılan limoneni, alan materyalden gıda ve ilaç enstitüsünde kullanılan pektini laboratuvar ortamından ürettik. Endüstriyel üretim için çalışma yürütüyoruz. Bu maddeler ithal ediliyor. Bu proje, ithalat kalemlerinin de azaltılmasına olanak sağlayacak" dedi.
ATIKTAN KİMYASAL MADDE ÜRETİMİ
Turunçgiller atıklarını sıfır atık çerçevesinde değerlendireceklerini belirten Prof. Dr. Cengiz, "Projede ilk çıktımız limonen olacak. İlaç sanayisinde antioksidan, anti-kanserojen özellikleri yaygın bir şekilde yer buluyor. Gıda sektöründe aroma verici olarak kullanılıyor, zirai alanlarda da kullanılıyor. Atıktan böyle değerli bir kimyasal üretilecek olması; güzel bir kazanım olacak. Elde kalan malzeme ile ithalat kalemleri arasında yer alan pektin üretilecek. Temel hedefimiz; bu iki ürünün gerçekleştirilmesi. Projenin devamında kalan materyal ile biyogaz ve gübre üretimi süreci olacak. Turunçgiller atıkları sıfır atık çerçevesinde değerlendirilecek" diye konuştu.
BU FABRİKALAR YÜZDE 50 ATIK ÜRETİYOR
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün 2021 rakamlarına göre dünyada 162 milyon ton turunçgiller üretildiğini aktaran Prof. Dr. Cengiz, "Bunun 5,4 milyon tonu ülkemizde üretiliyor. Akdeniz Bölgesi, bu üretimin büyük bölümünü gerçekleştiriyor. Bu üretimin yüzde 60'ının tüketildiğini, yüzde 40'ının kayıt dışı olduğunu söyleyebiliriz. Meyve suyu fabrikalarına giren ürünlerin yüzde 50'si atığa dönüşüyor. Limonen, turunçgillerin kabuk kısmında bulunmakta. Sadece kabuk üzerine değil; bütün atık materyaller üzerinde çalışıp, bunları ekonomiye kazandırmanın yollarını arayacağız. Şu anda projemize ortak olan şirketler var" dedi.
