Ekolojik Araştırmalar Derneği (EKAD), Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) nesli tehlike altında türler olarak kırmızı listede yer alan caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının Akdeniz'deki en önemli yuvalama alanları Belek-Denizkent, Manavgat-Kızılot, Kundu-Lara, Fethiye ve Adana-Yumurtalık'ta görev yapıyor.
YUVALAR VE YAVRULAR KORUNUYOR
EKAD gönüllüleri, Belek Turizm Yatırımcıları Birliği (BETUYAB) desteğiyle, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) ile Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü'ne bağlı yuvalama kumsallarında her yıl mayıs ayının eylül sonuna kadar Klan yuvalarının defteri ve yavruların yuvasından çıkıyor, denize erişmesini kayıt plakasına alıyor.
25 YILDA 38 BİN YUVA, 1,5 MİLYON YAVRU
Deniz Kaplumbağalarını İzleme ve Koruma Projesi'ni 1999 yılında başlatarak başlatan EKAD Başkanı Hacettepe Üniversitesi'nden Dr. Ali Fuat Canbolat, “Akdeniz'de tehlike altında deniz kaplumbağalarının en büyük yuvalama alanı olan 30 kilometrelik Belek kumsalında 25 yıldır her yıl 4,5 ay kumsalda gönüllülerimiz görev alıyor. Çeyrek asırlık bu süreçte toplamda 38 bin yuvadan 1,5 milyon yavru deniz kalabalığı denizle buluştu" diye konuştu.
YUVA SAYISI BELEK'TE 3 BİN 300, KIZILOT'TA 2 BİNİ AŞTI
EKAD olarak bu yıl Yumurtalık, Lara-Kundu ve Fethiye bölgelerini eklediklerini belirten Dr. Canbolat, Kızılot'ta bu yıl 4'üncü, Belek kumsalında ise 26'ncı sırada girdiklerini açıkladı. Fethiye ve Belek kumsalının Özel Çevre Koruma (ÖÇK) bölgesi olan 16 kilometrelik kısım Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü'nün desteğiyle bu çalışmaları yürüttüklerini anlatan Dr. Canbolat, “Bu yıl 25 Nisan'da yuvalamalar erken başladı. Yuva sayıları, 2021 yılında kırdığımız rekora yakın seviyede seyrediyor. Hatta şu an bile yuvalamalar tek tük devam ediyor ama yoğun şekilde yuvalardan yavru çıkışında yaşanan dönemdeyiz. Kızılot'ta yuva sayısı 2 bin 50 civarında, Belek'te ÖÇK ve DKMP'ye bağlı iki alan var ve yuva sayısı 3 bin 300'ü geçti. 2021'deki 3 bin 800 yuva rekoruna yakın bir sayım yapılmasını bekliyoruz" dedi.
25 YIL ÖNCEKİ YAVRULAR ERİŞKİN OLARAK DÖNMEYE BAŞLADI
Bu yıl sadece Belek değil, Türkiye'nin Akdeniz kıyılarındaki tüm yuvalama alanlarında yuva genişlemesine dikkati çeken Dr. aslında biz yıllar sonra elimizdez. Şu anda almamız söz konusu değil. Çünkü deniz kaplumbağalarının yaşam öyküsü biraz farklıdır. Yani şu anda yuvadan çıkan yavru 20 yıl sonra erginliğe ulaşıyor ve yumurtadan çıkanlar kumsallara yuva yapmak için dönüyorlar. Yani bunun sonucu 20 yıl sonra elde edeceğiz. Belek'te başlamadan 25-26 yıl önce ve yavaş yavaş gelişmeler olabilir ama daha etkin koruma yöntemleri uygulanabilir. Ama yuvalama bölümündeki dağılımında var" dedi.
KÜRESEL ISINMA YUVA SAYISINI ARTIRIYOR
Artışın korumasının mükemmelliğine bağlı olmadığını anlatan Dr. Canbolat, “Küresel iklim değişimi sorunumuz var dünyaca. Akdeniz'de deniz suyu sıcaklığı son 20 yılda 1,5 civarında kalıyor. Yani bu iklim değişikliğinin Akdeniz'deki net göstergesi. Kuzey Afrika'da ciddi deniz bağlantısının kesildiği, Libya'da 20-25 yıl öncesine günlük basit bir raporda 100 bin civarında deniz konferansının serbest bırakıldığı söyleniyor. Küresel iklim sıcaklığı ve sıcaklık artışının deniz çatılarının etkisinden kaynaklanmaktadır. Ve bunun sonucunda Kuzey Afrika ülkesinin Türkiye ve Yunanistan kıyılarına, yani kuzeye doğru yöneldiğini düşünüyorum. Mesela daha önce hiç yuvalama olmayan İtalya kumsallarında ilk defa geçen yıl 20 yuva oldu" diye konuştu.
EDİRNE VE ÇANAKKALE'DE YUVA TESPİT EDİLDİ
Deniz iklimlerinin 120 milyon yıldır yaşadığını, göç edebildikleri için iklim değişikliğine karşı hazır özet dile getiren Dr. Canbolat, “Son yıllarda Kuşadası, Çeşme civarında yuvalar izole etmiştik. İşin daha ilginci, 4-5 yıl önceki röportajımızda, '20 yıl sonra deniz kalabalıkları belki de Karadeniz'de yuvaya başlamaya başlıyor. Bu şaşırtıcı olmaz' demiştim. Çünkü deniz iklimleri bu tür iklim iklimine hazır. 120 milyon yıldır yaşayan canlılardan bahsediyoruz. Bizim gibi hazırlıksız yakalanmıyorlar. Eğer bir yerde sıcaklık artarsa kendisine uygun alana göç edebilir. Eskiden kampımızda çalışan, şimdi bakanlıkta görevli, Edirne'de çalışan öğrencim iki hafta önce aradı, 'Hocam burada iki deniz kaplumbağası yuvası var' dedi. Bakın Edirne kıyılarında artık yuva kartı gerçekleşti. Bunlar tek tük ama değerli bilgiler. Çanakkale'de kaydettikleri var" dedi.
