​Gerontoloji ve Teknoloji

Teknoloji üretimde dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer aldığımızı iddia edemeyiz. Buna karşın teknoloji tüketiminde en önde gelen ülkelerden biriyiz. Örneğin telekomünikasyonda “4,5G” teknolojisine geçiş ve bu teknoloji üzerine basında çıkan haberlerden ve kamuoyunun bu haberlere gösterdiği ilgiden bunu anlıyoruz. Toplumumuzda teknoloji çok hızlı yayılmakla birlikte, bunun birey ve toplum açısından sonuçlarını tartışmıyoruz. Örneğin her tarafa yerleştirilen MOBESE kameralarının güvenlik açısından sağladığı olanakların yanı sıra hayatımızı nasıl kısıtladıkları konusunu tartışabiliriz. Sokakta herhangi birine sorun MOBESE’yi bilir, ama MOBESE kavramının anlamını bilmeyecektir. En geç 2013 yılında Amerikan gizli istihbarat örgütü elemanı Snowden’ın açıklamalarından sonra e-postalarımızı sadece gönderdiğimiz kişinin okumadığını artık biliyoruz. Buna rağmen elektronik postayı kullanış davranışlarımızda belirgin bir değişim olmadı. Aynı şey MOBESE kameraları açısından da geçerlidir. Dolayısıyla hem elektronik posta hem de güvenlik kameralarını kabul etmiş durumdayız. Bu kabullenmenin sebepleri üzerine henüz bildiğimiz hiçbir şey yoktur. Kulaktan dolma, tamamen şahsi kanılardan hareket ederek, teknolojilerin her türünü kabullenmeyi öğrenmiş olan bir toplum haline gelmiş bulunmaktayız.
Bütün bunlarla Gerontolojinin alakası nedir? İlk bakışta herhangi bir ilişki kurmak zor olabilir. Hâlbuki Gerontoloji, yani yaşlanmanın bilimi ve teknoloji arasında, teknolojinin kabulü ve kullanımı açısından çok sıkı ilişkiler söz konusudur. Bu açıdan bakıldığında Gerontoloji ve Teknoloji Sosyolojisi arasındaki kesişim alanlarının dikkate alınması gerekir.
Bir taraftan önümüze konulan her yeni teknolojiyi sorgulamadan kabullenen bir toplumuz, diğer taraftan yaşlanma ve yaşlılığa ilgisiz bir toplumuz. Bu yüzden yaşlanma ve teknoloji arasında görebildiğimiz ilişkiler de yüzeysel kalmaktadır. Yaşlıların teknolojiden bekledikleri ve beklentilerine ne ölçüde karşılık verildiğini soran yoktur. Örneğin bugün birçok kurumsal işlemlerimizi “kolaylık” olsun diye internet üzerinden yapıyoruz. Devletimiz internetin sağladığı kolaylıkları vatandaşa “hizmet” olarak sunmaktadır. Fakat yaşlıların çoğu internet teknolojisini kullanma olanağından yoksundur. Bir taraftan yaşlıların önemli bir bölümü okuryazar olmadığı için, diğer taraftan internet teknolojisiyle “büyümedikleri” için bu teknolojiyi kullanamamaktadırlar. Böylece modern teknoloji ile yaşlıları toplumdan soyutlamış oluyoruz. Bu soyutlama biçimi genellikle “görünür değildir”. Bu yüzden yaşlıları internet sayesinde toplumdan soyutlamanın bir tarzını devreye soktuğumuzun da farkında değiliz.
Teknoloji inancımız, teknolojiye hayranlığımız, belki takdire değer, ama teknolojiyi sadece bir tüketim aracı olarak kullanan, kendisi teknoloji üretiminin dışında kalan toplumun, gelecekte yaşayacağı sorunları da şimdiden ne düşünüyor ne de tahmin etmeye çalışıyoruz. Bugün bütün medya organlarının internette bir sitesi mevcuttur. Bunun yanı sıra “sosyal medya” çok kullanılan bir araç olarak kabullenilmiştir. Ancak internet ve devletimizin ilişkilerine baktığımızda, bu ilişkinin pürüzlü olduğunu da görüyoruz. Genellikle gençlerin kullandığı bu olanaklar, zaman zaman sosyal medya kullanıcı ve devlet kurumları arasında gergin bir ilişkiye dönüşmektedir. Üretmediğimiz, dolayısıyla satışından herhangi bir kazanç sağlamadığımız teknoloji ile aramızdaki ilişki ve bunun vatandaş-devlet ilişkilerine yansıyışı, hem yaşlanma sürecinin başında olan gençleri hem de yaşlanma sürecinde yol almış yaşlıları etkilemektedir.
Yaşlanan toplumumuz, teknoloji ile ilişkilerini sadece gözden geçirmekle kalmayıp, laf üreten değil, teknoloji üreten bir toplum haline gelmenin yollarını bulmalı ve bu yolda ilerlemeyi, yani teknoloji üretimi bilgi, beceri ve yeteneklerini kullanmalıdır. Bu da ancak gençlere kaliteli üniversite öğretimi, kaliteli meslek eğitimi vermekle olacaktır. Önemli olan suni yollardan üniversiteli sayısını çoğaltmak değildir. Önemli olan kaliteli eğitim ve öğretimden geçmiş nesiller yaratmaktır.