Balıkesir’in Marmara Denizi’ne yakın önemli ilçelerinden biri olan Gönen, köklü geçmişiyle dikkat çekiyor. Arkeolojik bulgular, ilçenin tarihinin M.Ö. 2000’li yıllara kadar uzandığını gösteriyor. Hititler döneminde yerleşim yeri olarak kullanılan Gönen ve çevresi, daha sonra Frigler, Lidyalılar ve Persler gibi birçok medeniyetin etkisi altında kaldı. Lidyalılar döneminde önemli ticaret yollarının geçtiği bir nokta olan bölge, özellikle Roma ve Bizans dönemlerinde büyük bir gelişim gösterdi. Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki en önemli sağlık merkezlerinden biri haline gelen Gönen, termal sularıyla ünlendi. Antik dönemde ‘Therma’ adıyla anılan ilçede Roma hamamları ve şifalı su kaynakları, şehrin önemli yapıları arasında yer aldı. Bizans döneminde de bu önemini koruyan Gönen, dönemin birçok kaynağında kaplıcalarıyla anıldı.
14. yüzyılın ortalarında Osmanlı Devleti’nin bölgedeki fetihleri sırasında Gönen de Osmanlı topraklarına katıldı. Türklerin bölgeye yerleşmesiyle tarım ve hayvancılık faaliyetleri gelişti. Gönen, özellikle Osmanlı döneminde çeltik tarımıyla tanındı ve pirinç üretimi açısından önemli bir merkez haline geldi. Kaplıca kültürü de Osmanlı döneminde devam etti ve bölgeye farklı şehirlerden ziyaretçiler gelmeye başladı. Evliya Çelebi’nin 17. yüzyıldaki seyahatnamesinde Gönen’in kaplıcalarından övgüyle bahsedildiği biliniyor.
15. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin yaşadığı siyasi ve ekonomik değişimler Gönen’i de etkiledi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrası Kafkaslar ve Balkanlar’dan göç eden Türkler ilçeye yerleştirildi. Gönen’de demografik yapı değişirken, tarımsal üretim de çeşitlendi. 20. yüzyılın başlarında ilçede hayvancılık ve deri işleme faaliyetleri ön plana çıktı. Kurtuluş Savaşı sırasında işgale uğrayan Gönen, 6 Eylül 1922’de Türk ordusunun zaferiyle tekrar özgürlüğüne kavuştu. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte ilçe statüsü kazanan Gönen, ekonomik ve sosyal alanda gelişimini hızlandırdı. 20. yüzyıl boyunca pirinç tarımı bölgenin temel geçim kaynağı olmaya devam etti. Aynı zamanda tekstil ve deri sanayi gelişerek ilçeye ekonomik katkı sağladı.
PEKİ, GÖNEN İSMİ NEREDEN GELİYOR?
Balıkesir’in tarihi ilçelerinden biri olan Gönen’in ismi, geçmişten günümüze birçok farklı yorumla açıklanıyor. İlçenin adının kökeniyle ilgili en yaygın kabul gören görüş, bu bölgedeki şifalı sulara dayanıyor. Eski Türkçede ‘Gönenmek’ kelimesi, rahatlamak, iyileşmek ve huzur bulmak anlamlarına geliyor. İlçenin, tarih boyunca sağlık merkezi olarak kullanılması ve termal sularıyla ünlü olması bu görüşü destekliyor. Bazı kaynaklara göre Gönen ismi, Orta Asya’dan gelen Türk boylarının yerleşimiyle şekilleniyor. Türklerin Anadolu’ya yerleşmeye başladığı dönemlerde birçok bölgeye, su kaynakları ve doğal güzellikleriyle bağlantılı isimler verildiği biliniyor. Gönen’in de bu geleneğin bir parçası olarak adını almış olduğu düşünülüyor.
