Baş ağrısı çok rahatsızlık verici olabilmesine rağmen, dikkatinizin odağını değiştirdiğinizde azalabilir veya bir projeye odaklandığınızda kaybolabilir. Bu fenomen ağrı kapı kontrolü teorisi ile açıklanıyor. Kapı kontrol teorisi, ağrı ile ilgisi olmayan sinir akımlarının (dikkatin başka yere yönlendirilmesi) beyne ulaşmaya çalışan ağrı akımları (baş ağrısı) ile yarıştığını söylüyor. Bu yarışma, aktarılabilen akımların sayısını kısıtlayan bir darboğaz ya da nöral kapı oluşturur. Yani kişinin dikkatini başka bir yere odaklaması veya yaralı bir bölgeyi ovuşturması ağrı ile ilgili olmayan akımların sayısını arttırır ve ağrı ile ilgili akımların geçişini azaltır; sonuç olarak ağrı hissi azalır. Nöral kapı; fiziki bir yapı değildir, daha çok beyne ulaşmaya çalışan ağrıyla ilgili akımlar ile ağrıyla ilgili olmayan akımlar arasındaki yarışı tanımlar.
***
Kapı kontrol teorisi; başka bir faaliyete konsantre olduğunuz zaman bu faaliyetin oluşturduğu sinir akımlarının nöral kapıyı kapatması ve ağrı akımlarının geçmesine izin vermemesi yüzünden baş ağrısından veya bir yaralanmadan kaynaklanan ağrıyı fark edemeyebileceğinizi açıklıyor. Ancak daha az konsantre olduğunuz zaman ağrı ile ilgili olmayan sinir akımlarının sayısı azalır, nöral kapı açılır ve ağrı akımları beyne ulaşabildiği için ağrıyı tekrar hissetmeye başlarsınız.
***
Kapı kontrol teorisi bir Amerikan futbolu oyuncusunun önemli bir maçın son altı dakikasını kırık bir bilekle nasıl oynayabildiğini açıklıyor. Kapı kontrol teorisi, futbolcunun oyuna olan konsantrasyonu ve maça karşı hissettiği duygusal bağ sayesinde beyninin gönderdiği sinyallerin omurilikteki nöral kapıları ağrıyla ilgili olmayan sinyaller vasıtasıyla kapatmasına yol açtığını açıklıyor. Kapanan nöral kapılar yaralı bilekten gelen ağrı sinyallerinin geçmesine engel olduğu için ağrı hissinin önüne geçer. Maç bittikten sonra ise oyuncunun konsantrasyonu ve duygusal durumu normale geri döner, nöral kapılar açılır, kırık bileğinden gelen sinir akımları beynine ulaşır ve oyuncu ağrıyı hissetmeye başlar.
***
Kapı kontrol teorisine göre ağrıyı algılamanız sadece stresli bir ruh hali veya fiziksel yaralanmaya bağlı değildir, aynı zamanda ağrıyı algılamanızı arttırabilir veya azaltabilen çeşitli psikolojik, duygusal ve sosyal faktörlere de bağlıdır. Ciddi bir yaralanmadan kaynaklanan ağrı algısı, beynin kendi ürettiği ağrı kesicisi olan endorfin denilen kimyasal bir maddeyi salgılaması ile de azalabilir
