Türk arkeolog, dilbilimci ve yazar Muazzez İlmiye Çığ, Sümer ve Asur uygarlıkları üzerine yaptığı önemli çalışmalarla tanınan, dünyaca ünlü Türkiye’nin ilk kadın Sümeroloğudur ve Türkiye’de laiklik ve kadın haklarının güçlü savunucularından biri.
Türk arkeolog, dilbilimci ve yazar Muazzez İlmiye Çığ, 20 Haziran 1914 tarihinde Bursa’da dünyaya geldi. Sümer ve Asur uygarlıkları üzerine yaptığı derinlemesine çalışmalarla uluslararası alanda tanınan Çığ, Türkiye’nin ilk kadın Sümeroloğu olarak bilim dünyasında önemli bir iz bıraktı. Aynı zamanda laiklik ve kadın hakları savunuculuğu ile de dikkat çeken Çığ, halk arasında güçlü bir figür haline geldi.
EĞİTİM VE MESLEKİ BAŞLANGIÇ
Muazzez İlmiye Çığ, eğitim hayatına Bursa Kız Muallim Mektebi’nde başladıktan sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Hititoloji bölümünde eğitim aldı. 1940 yılında mezun olduktan sonra İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde çalışmaya başladı. Çığ, burada on yıl süresince Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış binlerce çivi yazılı tableti inceledi ve bu alanda uzmanlaştı.
ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR VE ULUSLARARASI BAŞARILAR
Muazzez İlmiye Çığ, meslek hayatında sadece Türkiye'de değil, uluslararası alanda da önemli başarılar elde etti. 1960 yılında Heidelberg Üniversitesi’nde 6 aylık bir çalışma yaptı, 1965’te ise Roma'da sergilenen Hitit sergisini Londra’ya taşıdı. 1972’de emekli olduktan sonra çalışmalarına yurtdışında da devam etti. 1988'de Philadelphia’daki Asuroloji Kongresi’ne katılan Çığ, Prof. Samuel Noah Kramer’ın ünlü History Begins at Sumer adlı eserini Türkçeye çevirdi ve 1990 yılında Tarih Sümer’de Başlar adıyla yayımlandı.
ÇOCUKLARA YÖNELİK EĞİTİM KİTAPLARI VE TÜRKÇEYE KAZANDIRDIĞI ESERLER
Muazzez İlmiye Çığ, sadece akademik çalışmalarla değil, aynı zamanda halkı bilgilendirme konusunda da büyük çaba harcadı. Sümer ve Hitit kültürlerini anlatan 13 çocuk kitabı yayımladı. Bu eserler, genç zihinlere eski uygarlıkları tanıtmayı amaçladı. Aynı zamanda, çeşitli dergilerde makaleler yazdı ve Türkçeye kazandırdığı eserlerle Sümeroloji alanında önemli bir bilim insanı kimliği kazandı.
KADIN HAKLARI VE LAİKLİK SAVUNUCULUĞU
Muazzez İlmiye Çığ, toplumda tartışma yaratacak görüşleriyle de gündeme geldi. Özellikle, Arap kadınlarının başörtüsünün kökeninin Sümer rahibelerine dayandığı ve bazı Kur'an hikâyelerinin Sümer efsanelerinden alındığına dair fikirleri, büyük ilgi uyandırdı. 2007 yılında, bu açıklamaları nedeniyle ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek’ suçlamasıyla yargılansa da beraat etti.
Çığ, kadın hakları ve laiklik konularında da cesur bir duruş sergiledi. Türkiye’de kadın haklarının savunulmasına yönelik aktif bir şekilde çalıştı ve laiklik ilkesinin önemine dikkat çekti.
ÖDÜLLER VE ONURLANDIRILMALAR
Muazzez İlmiye Çığ, bilimsel çalışmalarının yanı sıra toplumda kazandığı saygıyla da takdir topladı. 2000 yılında İstanbul Üniversitesi’nden fahri doktora unvanı aldı. 2014’te, Uluslararası Lions Kulüpleri Derneği tarafından ‘Melvin Jones Dostluk Ödülü’ ile onurlandırıldı. Ayrıca, ‘Özgür İnsan Ödülü’ ve ‘Meslek Hizmet Ödülü’ gibi prestijli ödüllerin de sahibi oldu.
SON YILLARI VE VEFATI
Muazzez İlmiye Çığ, son yıllarını Mersin'in Mezitli ilçesinde huzurlu bir yaşam sürerek geçirdi. 17 Kasım 2024’te, 110 yaşında hayatını kaybeden Çığ, geride derin izler bıraktı. Türkiye’nin kültürel mirasına yaptığı katkılar, bilim dünyasına olan sevgisi ve cesur duruşuyla hatırlanacak.
BİR BİLİM KADINININ İZİNDEN
Muazzez İlmiye Çığ, Sümeroloji alanında yaptığı önemli çalışmalarla sadece Türkiye’de değil, dünya çapında saygı gören bir bilim insanı oldu. Eserleri ve araştırmaları, hem arkeolojik hem de dilbilimsel açıdan paha biçilemez bir değere sahip. Çığ’ın hayatı, bilime, kültüre ve topluma hizmet etmenin ne kadar değerli bir uğraş olduğunu gösteren bir örnek.
