ANTALYA'DA turizm sezonunun sona ermesiyle birlikte sektördeki işten çıkarmalar ve çalışanların hak kayıpları da başladı. Sezonluk otellerin büyük bir kısmı, iş gücünü azaltma yoluna giderek işçileri işten çıkarmaya başlarken bu durum, özellikle yaz boyunca çalışarak geçimlerini sağlayan on binlerce turizm işçisini derinden etkiliyor. Ücretlerini alamayan ya da işten çıkarılma riskiyle karşı karşıya kalan işçiler, işverenlerden ve ilgili kurumlardan konuya dair duyarlı olmalarını bekliyor.
Dev Turizm İşçileri Sendikası Genel Başkanı Mustafa Yahyaoğlu, sezon sonunun getirdiği sıkıntıları ve işçilerin yaşadığı zorlukları dile getirdi. Ekim ayının sonuna yaklaşılmasıyla beraber Antalya’da bulunan otellerin büyük çoğunluğunun işçi çıkarmaya ve kapatmaya başladığını dile getiren Dev Turizm İşçileri Sendikası Genel Başkanı Mustafa Yahyaoğlu şu ifadelere yer verdi: “Ekim ayının ortasına geldik. Bu deniz, kum, güneş turizminin sezon sonunun geldiği anlamına geliyor. Bu dönemde sezonluk otellerin büyük çoğunluğu işçi çıkarmaya ve kapatmaya başlıyor. Mayıs’tan bu yana ücretlerini alamayan işçiler, işi durdurma eylemleri yapıyor. On binlerce işçi, haklarını, ücretlerini ve tazminatlarını alamadan işten çıkartılacak. 81 vilayetten ve 10 ülkeden gelen yüz binlerce işçi, sahil turizm merkezlerinde çalışmak üzere burada bulunuyordu. Şimdi cebinde evine dönecek parası olmayan bu işçiler, işten çıkartılmaktan çok askıya alınıyor. Yani, işçiler sanki ücretsiz izin istemiş gibi görünerek işverenin onayını almış oluyorlar.”
TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ DUYARSIZLIK KABUL EDİLEMEZ
Sezonluk işçilerin çalışmaya ve ücrete ihtiyaçları olduğunu vurgulayan Mustafa Yahyaoğlu, “İşverenin bu işçilere ihtiyacı kalmadı. İşsizlik Sigortası yönetimi ise, ‘Hayır, işten çıkartılmadınız. İşsiz değilsiniz. Dolayısıyla işsizlik ödeneği alamazsınız’ diyor. Çalıştırılmayan ve ücreti olmayan bu milyonlarca sezonluk turizm işçisi, gardroba astığımız ceket gibi kışı askıda geçirebilir mi?” dedi.
Gelecek sezonda söz konusu işçilerin yine işe çağrılacağını ve işverenlerin bunu unutmaması gerektiğini söyleyen Yahyaoğlu, kalifiye eleman alımında sorun yaşanacağını belirtti: “Bu seferde ‘Yetişmiş kalifiye işçi bulamıyoruz’ diye yakınacaklar. Ancak, ‘Ölen ölür, kalan sağları toplar yine çalıştırırsınız, değil mi?’ gerçeği göz ardı ediliyor. Hizmeti alanın ve verenin insan olduğu turizm sektöründe bu duyarsızlık, kabul edilemez ve sürdürülemez. İşçilerin itiraz etmemesi, sadece işletmelerin biraz zaman kazanması olarak değerlendirilebilir. Bu durum, ‘iş barışının sağlandığı’ şeklinde kabul edilemez. Ancak işverenler, bindikleri dalı kestiklerini ve eleman bulamaz hale geldiklerini anlamaya başladılar. Şimdi işçi ararken ‘kör, topal fark etmez; nefes alıyorsa yeter’ denmeye başlandı” diye konuştu.
SENDİKALAŞMANIN ÖNEMİ
Sendikalaşmanın önemine değinen Yahyaoğlu, milyonlarca dolarlık işletmelerin asgari ücret ile eleman aramasının ne kadar çaresiz bir durum olduğunu söyledi. Yahyaoğlu şu sözlere yer verdi: “100 milyon, 300 milyon dolarlık, milyar dolarlık işletmelerin asgari ücretle eleman bulamaz duruma düşmesi, ne kadar çaresiz bir durumdur. İşçiler itiraz etmediği için patronların ‘yanlış yapma özgürlüğünü’ pervasızca kullanmalarına fırsat verdikleri için kendilerini sorumlu tutmalı mı? Bu yaşadığımız hukuksuzluklardan ve adaletsizliklerden, her birimiz, özellikle kalifiye, tecrübeli turizm işçileri ve profesyonel yöneticiler, ne kadar sorumluyuz, düşünmeliyiz. Demokrasi, örgütlenme, düşünce ve ifade özgürlüğü, sendikalaşma olmadığında, sadece yalakalar ve dalkavuklar rahatça konuşabiliyor. Hatalarınızı, yanlışlarınızı ve eksiklerinizi kim söyleyebilecek? Kaybeden sadece patronlar olmuyor; başta turizm işçileri, insanca çalışılabilir bir ücrete ulaşabilecekleri bir çalışma hayatından mahrum kalıyorlar.”
YANLIŞ POLİTİKALARLA KAYBEDİLEN TURİZM
Yanlış turizm politikalarının sonucunda, en önemli istihdam ve gelir kapısı olan turizmden ülkenin kaybettiğine vurgu yapan Yahyaoğlu: “Esnaf, turizmden dolayı dükkan kapatıyor. Biz, işçisine, çarşısına, herkese turizm diyoruz. Her sezon sonunda ve gelecek sezonların başlarında yaşanan sorunlardan, kış işsizliğinden ve İŞKUR’un duyarsızlığından kurtulmamız gerekiyor. Aynı şeyleri yapıp farklı bir sonuç bekleyenlerin durumuna düşmemeliyiz” şeklinde konuştu.
TURİZMİN VE TURİZM İŞÇİLERİNİN ACİL ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLARI
Turizm sektöründe yer alan sorunları dile getiren Yahyaoğlu şu ifadelere yer verdi: “Turizm sektöründe, işçilerin yüzde 50-60’ı asgari ücretle çalışmakta ve kısa sezon nedeniyle işsiz kalma riski taşımaktadır. İşsizlik sigortasından yararlanamayan bu işçiler, 600 gün prim ve son üç yılda en az 120 gün çalışma şartlarını yerine getirmek zorundadır. Ayrıca, işten tazminatsız çıkartılmama ve kendi isteğiyle ayrılmama gibi kısıtlamalar da bulunmaktadır.
Çalışma koşulları son derece ağırdır; eksik eleman nedeniyle iş yükü artmakta, uzun çalışma saatleri boyunca fazla mesai ücreti ödenmemekte ve sık işyeri değiştirme zorunluluğu sebebiyle kıdem ortalaması sadece 3,5 aya inmiştir. Kötü personel lojmanları ve yetersiz servis araçları, işçilerin yaşam kalitesini düşürmekte, yorgun ve uykusuz servis şoförleriyle birlikte mobbing uygulamaları yaygınlaşmaktadır.
İşten ayrılan işçilerin ücret ve tazminat hakları eksik ödenirken, hukukun ortadan kalkmışlığı, sendika örgütlülüğünün sıfıra inmiş olması gibi sorunlar da yaşanmaktadır. Barınma sorunları (ev kiralarının maaşlardan fazla olması), kreş ve etüt evi eksiklikleri, kadın işçilerin cinsiyetlerinden kaynaklanan sorunları, genç işçilerin ve stajyerlerin istismarı ile kayıt dışı işçilik ve yabancı işçiler sorunu, sektördeki adaletsizlikleri derinleştirmektedir.”
SEZONLUK İŞÇİLERİN KADERİ
Dev Turizm İşçileri Sendikası Genel Başkanı Mustafa Yahyaoğlu: “Sezonluk işçiler, yılkı atları gibi baharda çalıştırılır, sonbaharda işten çıkarılır. Ölen ölür, kalan sağları gelecek sezonda yine toplar, yine çalıştırır. Esnafın turizmden kazancı, işçilerin aldıkları ücretlerin çarşıda harcamalarından ibarettir” dedi.