JEOFİZİK Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Başkanı Yüksel Karaman, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremin yıl dönümünde önemli açıklamalarda bulundu. Karaman, depremin büyük bir yıkıma yol açtığını belirterek, “Bu depremi unutmak mümkün değil. Maalesef birçok ilimizde insanlarımız hayatını kaybetti, acı ve üzüntüyle bizleri derinden etkiledi” dedi.
KARAMAN: DEPREM, ÖNEMLİ DERSLER VERDİ
Depremin şehir planlaması ve inşaat sektörüne dair dersler verdiğini ifade eden Karaman, “Özellikle yer seçimi ve şehirleşmedeki planlama çok önemli. Depremde Kahramanmaraş şehir merkezinin doğusunda yer alan evlerin çoğu yıkıldı, oysa batı tarafındaki evlerde hasar olmadı. Bu, şehir planlamasının ne denli önemli olduğunu gösteriyor” diye konuştu.
Depremin merkez üssü Kahramanmaraş olmasına rağmen, Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Elazığ ve Malatya gibi illerde de binaların büyük oranda yıkıldığını belirten Karaman, bunun sebeplerinin yanlış yer seçimi ve uygun olmayan zeminler üzerinde yüksek katlı binaların inşa edilmesi olduğunu vurguladı. Karaman, “Gevşek ve sulu zeminlerde depremin yıkıcı etkisi daha fazla oluyor. Bu tür zeminler, sıvılaşma nedeniyle binaların büyük oranda yıkılmasına yol açtı” dedi.
‘DEPREM RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN DOĞRU PLANLAMA VE DENETİM ŞART’
Bölgenin deprem kuşağında yer almasının da risk oluşturduğuna değinen Karaman şu ifadelere yer verdi: “Bu tür büyük depremlerle karşılaşmak nadir ancak binalardaki kalitesizlik ve denetimsizlik gibi sorunlar ciddi bir tehdit oluşturuyor. İnşaatlarda kullanılan malzemeler, kolon kesmeleri gibi hatalar, depremin yıkıcı etkisini artırdı.”
Depremlerden kaçmanın mümkün olmadığını belirten Karaman, “Şehirler kurulurken yeterli mühendislik hizmetleri alınmalı ve zemin etütleri yapılmalıdır. Zemin, binaların ayakta kalması için kritik öneme sahiptir. Ayrıca, belediyeler ve ilgili kurumlar, zemin etütlerini yapan jeofizik mühendisleri ile iş birliği yapmalıdır. Depremlerden bu yana büyük hasarlar ödüyoruz ancak sonuçlar hala değişmiyor. Örneğin, imar barışı yasası çıktığında, o binaların içinde bizler, insanlar yaşıyoruz. Yaşamın bu kadar ucuz olması kabul edilemez. Sağlam ve güvenli evlerde yaşamak, herkesin en doğal hakkıdır. Bu konuda gerçekten düşünmek ve sorumluluk almak gerekiyor. Depremlerle birlikte yolların kayması, dağların hareketi ve tarlalardaki sınır değişiklikleri, coğrafya dersini hatırlatıyor. Okullarda coğrafya ve jeoloji derslerinin okutulması önemlidir. Bir şehir planlanırken o şehrin altyapısı doğru ve yerinde olmalı. Yeterli mühendislik hizmetleri alınmalı ve bu konuda hiçbir şekilde taviz verilmemeli” dedi.
DEPREME KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELERDİR?
Depreme karşı yapılması gerekenleri sıralayan Karaman şunları söyledi: “Zemin etütleri mutlaka yapılmalı, çünkü bir binayı ayakta tutan en önemli faktör zemindir. Depremler sırasında önemli olan yer titreşimi (periyot) ve dinamik parametrelerdir. Bu jeofizik çalışmalar yerinde yapılmalı, yeraltının ‘röntgeni’ çekilerek kesiti ortaya çıkarılmalı ve zeminin periyot, deprem büyütmesi, kayma dalga hızı gibi parametreleri hesaplanmalıdır. Arazide sondaj çalışmaları yapılarak zemin raporları jeoloji, jeofizik ve inşaat mühendisliği disiplinleri bir arada çalışılarak hazırlanmalıdır. Belediyelerde ve ilgili kurumlarda, bu işleri denetleyen jeoloji ve jeofizik uzmanları bulunmalı ve bulunmalıdır. Denetim ve kontrol sağlandığında, riskler önemli ölçüde azalır.
Ayrıca, yapılan binaların güvenliği hakkında vatandaşlarımız bina performans analizi yaptırarak uzman kişiler tarafından incelenmesini sağlayabilir. Bu analizler, yapı jeofiziği adı altında jeofizik mühendisleri tarafından gerçekleştirilir ve böylece yaşadığınız bina hakkında detaylı bilgi edinmeniz mümkündür. Bu çalışmalarla yer-yapı ilişkisi, periyot, rezonans gibi durumlar ortaya konabilir. Depremden kaçmak mümkün değil. Şehirler kurulurken planlamalar en baştan doğru yapılmalı ve yer-yapı seçimi dikkatlice yapılmalıdır. Aksi takdirde, sonuçlar her zaman hüsranla sonuçlanır. Sağlam bir yer, sağlam bir yapı demektir.”
Depremlerde hayatını kaybedenlere rahmet dileyen Karaman, “Ölen vatandaşlarımızın mekanları cennet olsun. Rabbim, tüm insanları afetlerden korusun” ifadelerini kullandı.
