İç Anadolu bozkırının en geniş sınırlara sahip ili Konya, kurulduğu ovada geçmişten günümüze birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, birçok tarihi kişilik ve olaya da tanıklık etmiştir. İnsanlığın bilinen ilk yerleşim yeri olan Konya’da bu döneme ait buluntular, M.Ö. 7 binli yıllara dayanıyor. Aynı zamanda Konya Ovası’nın verimli toprakları tarımın keşfedildiği ve toprağın ilk kez işlendiği yer olarak da biliniyor. Çatalhöyük, Neolitik, Erbaba ve Karahöyük Kalkolitik, Alaeddin Tepesi, Eski Tunç Devri merkezleridir. Tarih devirlerinde Hititler ve Lidyalılar, M.Ö. 6. yüzyılda Persler, M.Ö. 4. yüzyılda Büyük İskender, Selevkoslar, Bergama krallığı, M.Ö. 2. yüzyılda Roma, M.S. 395'te Konya ve çevresine hakim oldular. 7. yüzyıl başlarında Sasaniler, bu yüzyılın ortalarında ise Emevi ordusu, şehri geçici olarak ele geçirdi. 10. yüzyıla kadar bir Bizans eyaleti olan Konya'ya; Müslüman Araplar'ın akınları başladı. Malazgirt Zaferi'nden önce Konya'ya ilk gelen Türk akıncıları Selçuklular oldu. Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan, 1071'de Bizans İmparatoru Romen Diyojen'i Malazgirt' te kesin bir yenilgiye uğratarak Türkler'e Anadolu'nun kapılarını açtı. Sultan Alparslan, zaferden sonra komutanlarına Anadolu'nun tamamen fethedilmesi görevini verdi.
Konya, Anadolu'nun fethinde önemli bir rol oynamıştır. Anadolu'nun ilk Selçuklu hükümdarı olan Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından 1070'lerin başında fethedilmiştir. Bu fethin kesin tarihi üzerine farklı eserlerde çeşitli yıllar önerilse de genel kabul gören tarihlerin 1072 veya 1074 olduğu söylenebilir. Özellikle 1074 tarihi, Selçuklu Devleti'nin İznik merkezli olarak kurulmasından sonra Konya'nın fethedildiği dönemle ilgili bir referans noktası olarak öne çıkıyor. Konya'nın fethiyle birlikte şehirde Türk-İslam egemenliği başlamış ve bu süreç, Anadolu'nun Türkleşmesi açısından kritik bir dönüm noktası olmuştur.
Selçuklu döneminde, Konya şehir merkezlerinden biri olarak önemli bir stratejik ve kültürel rol üstlenmiştir. Şehir, Selçuklu Devleti'nin ilk başkentlerinden biri olmuş ve burada birçok medrese, cami ve han gibi önemli yapılar inşa edilmiştir. Bu yapılar, Konya'nın bilim, kültür ve sanat merkezi olarak gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Milli Mücadele döneminde ise Konya'nın stratejik önemi büyük olmuştur. Sivaslı Ali Kemal önderliğinde kurulan Konya Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, Kurtuluş Savaşı'na önemli katkılarda bulunmuş ve bu nedenle Konya, milli mücadelenin merkezlerinden biri haline gelmiştir. Konya'nın coğrafi konumu, işgalcilerden uzaklığı ve ulaşım ağının sağladığı avantajlar nedeniyle, ordunun ikmal ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu bağlamda, Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından da takdir edilmiştir.
PEKİ, KONYA İSMİ NEREDEN GELİYOR?
Medeniyetin beşiği diyebileceğimiz bu kadim şehrin isminin nereden geldiği ile ilgili pek çok rivayet bulunuyor. Batı kaynakları ve Bizan dönemindeki rivayetlere göre ise Konya şehrinin isminin Kutsal Tasvir anlamındaki ‘İkon’ sözcüğüne bağlı olduğu iddia ediliyor. Mitolojide bu konuda değişik rivayetler bulunuyor. Bu hikâyelerden birinde anlatıldığı üzere, kente dadanan ejderhayı öldüren kişiye şükran ifadesi olarak bir anıt yapılır ve üzerine de olayı anlatan bir resim çizilir. Bu anıta verilen isim, ‘İkonion’dur. İkonion adı, zamanla İcconium'a dönüşür.
Bir başka kaynağa göre ise Arap ordusu Konya’nın bulunduğu toprakları fethettiğinde buraya ‘Kuuniye’ adını vermişlerdir. Bölgenin Anadolu Selçuklu Devleti’nin egemenliği altına girmesinden sonra ise kente Konya adı verilmiş ve günümüze dek böyle ulaştığı düşünülüyor.
Halk arasında anlatılan bir söylenceye göre ise Horasan bölgesinden Anadolu’ya göç eden iki evliya Konya’nın bağlık ve bahçelik manzarasını görünce içlerinden biri “Buraya konalım mı?” demiş, arkadaşı ise “Kon ya!” demiş ve bu isim şehrin ismi olarak kalmıştır.
