Tarih sahnesinin önemli şehirlerinden olan Erzurum, geçmişten günümüze pek çok değişim geçirse de hala yaşayan bir tarih noktası olarak varlığını sürdürüyor. Şehrin keşmekeşinin ortasında kalsalar dahi öyle semtleri var ki sokaklarında gezerken tarihin tüm dönemlerini hissetmek mümkün. İşte tarihi dokularıyla öne çıkan semtler;
ALİ PAŞA
Erzurum’un merkezi semtlerinden biri olan Ali Paşa Semti, geniş bir alanı kapsayarak Kongre Caddesi'ni de içine alıyor. Şehrin Gürcükapı kısmında bulunan bu semt, Erzurum’un tarihine izler bırakmış Osmanlı valilerinden Ali Paşa’nın adını taşıyor.
AYAS PAŞA
Ayas Semti, Esat Paşa ile Taşmağazalar arasında yer alıyor. Semt adını, Erzurum Beylerbeyliği'ne atanan Ayas Paşa'dan alıyor. Ayas Paşa, Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa'nın Diyarbakır'a tayin edilmesinin ardından, bu göreve getirilmişti.
CAMİ-İ KEBİR
Cami-i Kebir Semti, şehrin sur içindeki en eski semtlerinden biri olarak dikkat çekiyor. Kale ve çevresindeki birimlerin varlığı, askeri ve ümera zümrelerinin bölgeye yerleşmesine neden olmuş. Semt, 1179 yılında inşa edilen Ulu Cami'den ismini alıyor. Kale ve çevresine yapılan yapılarla şekillenen Cami-i Kebir Semti'nin tarihi, şehrin tarihi kadar eski.
DERE
Semt, başlangıçta dere yatağının kenarına inşa edilen tek katlı, düz toprak damlı yapılarla şekillenmişti. Ancak son yıllarda alternatif yolların yapımı ve köprülerin açılması, semte olan ilgiyi artırarak eski dokusunun kaybolmasına neden oldu. Saray Bosna Caddesi ile birlikte yükselen modern binalar, semti hızla dönüştürerek eskiye ait pek çok değeri geride bırakıyor.
KASIM PAŞA
Kasım Paşa Semti, Erzurum'da herkesin uğrak yerlerinden biri olarak öne çıkıyor. Semtte, Habip Baba Türbesi, Kasım Paşa Camii ve Yeşil Dumlu Hamamı gibi önemli yapılar bulunuyor. Semt, Mahallebaşı, Köse Ömer, Ali Paşa, Taşmağazalar, Ayas Paşa ve Bat Pazarı'ndan kolayca ulaşılabilecek bir konumda yer alıyor. Semtin karşısında Bakırcılar Çarşısı bulunurken eski Hasırhan Garajı'nın yerine yapılan Büyük Han ve Murat Paşa’nın hayratı olan Küçük Hamam da bu semtte yer alıyor.
YEĞEN AĞA
Erzurum'un en nadide semtlerinden biri olan Yeğen Ağa, tarihi dokusunu kaybetmeyen nadir semtlerden biri olarak dikkat çekiyor. Semtin sınırları, Üç Kardeşler Pasajı’nın yanındaki Zabıta Karakolu’ndan başlayıp, Gümrük Hamamı'nın karşısından Yeğen Ağa Camii’nin yanından Karanlık Kümbet’e kadar genişliyor.
