Tarım-GFE’nin haziranda aylık yüzde 3.46 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, 2022 yılı Haziran ayı enflasyonu hariç tutulursa 8 yıllık ortalama olan yüzde 0.92’nin 4 katı üzerinde olmuştur" dedi. Tarım-GFE’nin haziranda yıllık yüzde 27.70 ilan edildiğini kaydeden Başkan Çandır, “Bu yıllık rakam, son 8 yılın en yüksek ikinci rakamı olmuştur. Geçtiğimiz yıl haziran ayındaki yüzde 134.96’lık rekor enflasyondan ciddi olarak düşük olmasına karşılık 8 yıllık ortalama olan yüzde 13 düzeyinden hala yaklaşık 2 kat yüksektir" değerlendirmesinde bulundu.
ENERJİ MALİYETİ AYLIKTA ARTTI YILLIKTA AZALDI
Haziran ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 3.24, yıllıkta yüzde 23.06’lık artış olduğunu kaydeden Çandır, tohumda yüzde 1.50, enerjide yüzde 8.90, gübrede yüzde 0.78, ilaçta yüzde 1.72, veteriner hizmetlerinde yüzde 9.41, yemde yüzde 2.02 ve diğer kalemlerde ise yüzde 2.91’lik artışa dikkat çekti. Aynı kalemlerin yıllık değişimlerine bakıldığında, tohumda yüzde 70.45, enerjide yüzde -12.85, gübrede yüzde 4.39, ilaçta yüzde 30.59, veteriner hizmetlerinde yüzde 68.75, yemde yüzde 28.05 ve diğer kalemlerde ise yüzde 74.00’lük değişim olduğunu belirten Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 4.85, yıllık yüzde 67.65 artış olduğunu kaydetti. Çandır, “Haziran ayında Tarım-GFE alt kalemlerinde sıra dışı rakamlar gözlenmiştir. Bunların en dikkat çekicisi enerji ve veterinerlik kalemleri olmuştur. Enerjide aylık yüzde 8.96’lık artış ve yıllıkta yüzde -12.85’lik düşüş daha önce yaşanmamıştır. Aylıkta yüzde 9.41 ve yıllıkta yüzde 68.75 artış ilan edilen veterinerlik hizmetlerindeki artış da dikkat çekici olmuştur" değerlendirmesinde bulundu.
ÜRETİCİNİN LEHİNE
TÜİK’in açıkladığı haziran ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 4.04, yıllık yüzde 57.93 arttığına dikkati çeken Başkan Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmişken Mayıs ayında olduğu gibi Haziran ayında da aylık ve yıllık düzeyde Tarım-GFE, Tarım-ÜFE’nin altında kalarak üretici lehine bir durum oluşturmuştur. Önümüzdeki aylarda bu eğilimin devam etmesi, üretici kesimin birikmiş zararlarını giderebilmesi açısından önem taşımaktadır" dedi.
ÜRETİCİ ENFLASYONLARI TARIMI ETKİLİYOR
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının da tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirten Çandır, haziran ayında açıklanan aylık yüzde 15.62 ve yıllık yüzde 39.92 düzeyindeki yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE ile aylıkta yüzde 6.50 ve yıllıkta yüzde 40.42 ilan edilen yurtiçi üretici enflasyonu düzeyindeki Yİ-ÜFE’nin genel olarak sektörün geçmişten gelen maliyet yükünü gelecekte de taşımaya devam edeceğini gösterdiğini söyledi. Çandır, “Ancak bu ay özellikle YD-ÜFE’nin yakın geçmişe göre sıra dışı yüksek ilan edilmesi, Yİ-ÜFE’nin de sıra dışı yüksek çıkmasına vesile olmuştur. Özellikle YD-ÜFE rakamının Haziran ayında ciddi bir yükseliş yaşaması, önümüzdeki aylarda önce Yİ-ÜFE ve sonra da TÜFE rakamlarında yükselişi tetikleyecektir" uyarısında bulundu.
Yİ-ÜFE içindeki gıda imalatının aylık yüzde 2.46 ve yıllık 59.74 düzeyinde artış göstererek son dönemdeki genel eğilimin dışında bir seyir izlediğini kaydeden Başkan Ali Çandır, gıda imalatı enflasyonunun aylıkta düşük ve yıllıkta ise Tarım-GFE’den ve Tarım-ÜFE’den yüksek seyrettiğine dikkat çekti.
Haziran ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık TÜFE’nin aylık yüzde 3.92, yıllık yüzde 38.21 arttığını anımsatan Başkan Çandır, “Haziranda tüketici taraftaki gıda enflasyonu aylık yüzde 3.02 ve yıllık yüzde 53.92, işlenmemiş gıda enflasyonu yüzde 4.35 ve yıllık yüzde 68.44, yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 7.68 ve yıllık 57.49 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticinin maruz kaldığı maliyet artışlarını, bu ay itibariyle tüketiciye yansıtabildiğini göstermektedir" değerlendirmesinde bulundu.