Termessos’a gidenlerin klasik bir güzergahı vardır. Otoparkta inilir, Kral Yolu’ndan önce hamam, sonra tiyatroya çıkılır. Genelde de oradan geri dönülür. Termessos tiyatrosu çok etkileyicidir. Arkasında Güllük dağı durur kapı gibi. Tiyatroyla yetinmeyenler en fazla Alketas’ın mezarına da uğrarlar. Genel ziyaretçi kitlesi için Termessos’un en uzak noktasıdır orası. Giden pek olmaz. Az sayıda insan oraya kadar yürür.
TERMESSOS’U TAKDİMİMDİR
Benim Termessos’um bunlardan ibaret değil. Korkuteli yolundan başlar, batı ucundaki yangın kulesine kadar uzanır. Güney sırtını kaplayan ölüler ülkesinden kuzeydeki geçide, kent kapısına dek yayılır benim Termessos’um. Bu koca coğrafyanın, dağlardan, tepelerden vadilere inen toprakların büyük kısmını dolaştık sayılır. Kıyısına, köşesine gidiyoruz artık. Önümüze bir yazı, bir makale, bir araştırma düşünce, gidip buluyoruz anlatılan yapıyı.
ADALETİN ÜCRA TANRILARI
Böyle bir alana kafayı taktık bir süredir. Termessos’un pek bilinmeyen bir köşesi burası… Orijinal adı Theoi Dikaioi. Türkçesi ‘Adil Tanrılar’. Asker kıyafetli 3 tanrı bunlar. Alman arkeolog Fleischer keşfetmiş bu tanrılara adanan alanı. Kutsal alanda kaya kabartmaları ve yazıtlar var. Bülent İplikçioğlu, Vedat Çelgin gibi isimlerle yazışıyor bir süre. 2002’de Bülent İplikçioğlu tarafından bilim dünyasına kazandırıldı. Fotoğraflar var makalede, yazıtların Türkçe çevirisi var, Adil Tanrılar anlatılıyor filan.
DAĞLARDA DOLAŞIP DURDUK
Bu kabartmaların varlığını öğrendik ya bir kere, makaleyi okuduk, fotoğraflara baktık; görmemek olmaz artık. Yeri belli değil, koordinat filan yok. Nasıl gideceğiz. Bülent İplikçioğlu’na sordum. “Yamaçta” diye yanıt verdi. Termessos’un yamacı biter mi? Özellikle Termessos’un su sistemleriyle ilgili çalışan, kenti avcunun içi gibi bilen Mehmet Kürkçü’ye de danıştık. Fakat bulamadık. Dolandık durduk Termessos dağlarında.
ANTALYA’NIN KAZI BEKÇİLERİ
Mehmet Kürkçü, kaya kabartmalarını yıllar önce gördüğü için tam yerini hatırlayamadığını, ören yeri bekçisi Bekir Buyruk’a sormamız gerektiğini söyledi. Termessos’ta uzun yıllar bekçilik yapan Bekir Buyruk geçen sene emekli oldu. Arkeoloji dünyasının parçalarından, emekçilerinden biridir. Antalya bölgesinde donanımlı, nitelikli, arkeologları can kulağıyla dinleyip kendini yetiştirmiş ören yeri, kazı bekçileri var. Bekir Buyruk da onlardan biridir. Finike’deki Limyra’da da Ali bekçi var mesela. O daha da meşhur.
SARP ARAZİDE ZORLU YÜRÜYÜŞ
Bekir Buyruk’a ulaştık. Haritada yerini işaretleyip gönderdi. Kayalık, sarp bir alanda, yoğun bitki örtüsünün içinde, zorlu bir yürüyüşle bulduk bu kabartmaları. Kutsal alanda 5 Theoi Dikaioi kabartması ve 2 yazıt yer alıyor. Alanın güneyinde, ayrı bir alanda da tek bir kabartma ile bir yazıt duruyor. Buradaki nişte, sağ elinde patera, solunda mızrak bulunan, yanında bir dağ keçisi tutan askeri kıyafetli bir erkek figürü bulunuyor. Latince ‘patera’, Helence ise ‘phiale’ denilen bu sunu kabı, günümüzdeki hamam taslarına benzeyen bir kap.
ADİL TANRILAR BİZİ BEKLİYOR
Alandaki ana kabartmada, başları tahrip edilmiş, askeri kıyafetli üç erkek figürü görülüyor. Üç figürün her birinin elinde, üç yılanın sıvı içtiği bir patera bulunuyor. Sol ellerinde ise çift uçlu balta tutuyorlar. Figürlerin sağ bacaklarının yanında da bir köpek tasviri seçiliyor. Alanın solundaki kayaya oyulmuş ikinci nişte de ‘Adil Tanrılar’ bekliyor. Bu nişin hemen yanında iki yazıt yer alıyor. Sağdaki yazıtın altında üçgen alınlıklı bir kabartma dikkat çekiyor. Sahnenin solunda bir kadın figürü, sağda da üç erkek figürü görülüyor. ‘Adil Tanrılar’ olduğu düşünülen bu erkekler, sol ellerinde muhtemelen çift balta tutuyor. Bu kabartmalara bakarken, ‘Adil Tanrılar’ grubunun şimdiye kadar sadece Termessos ve Kibyra kentlerinde belgelendiğini de sözlerimize ekleyelim. Zor bulunan ‘Adil Tanrılar’, zor bulunan adaleti çağrıştırdı; nedense…
